Wat Russische kinderen op school leren

over de oorlog in Oekraïne

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne wordt propaganda verspreid via Russische scholen.

 

Op de Heilige Jekaterinaschool school, in  SUDOGDA,  ca.  250 km ten oosten van Moskou schrijven kinderen brieven aan gewonde militairen.

 

Rapportage door:

 

 

Eva Cukier (1981),Slavist en journalist, studeerde Slavische talen in Groningen en European Studies in Berlijn. Werkte tot 2012 op de Nederlandse ambassade in Moskou en voor mensenrechtenorganisaties in binnen- en buitenland. Sinds 2014 onafhankelijk journalist met specialisatie Rusland en Oekraïne. Werkt daarnaast als adviseur op het gebied van de voormalige Sovjet-Unie.

Hoog aan de gevel boven de ingang van de Heilige Jekaterina-school hangt sinds kort de Russische driekleur met daarop vier letters genaaid. Bovenaan de cyrillische letters X en B, die samen de traditionele paasgroet ‘Jezus is opgestaan’ vormen. Eronder de Latijnse letters Z en V. Dat zijn de letters die op Russische militaire voertuigen in Oekraïne zijn geschilderd. Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne gelden ze als steunbetuiging aan het Russische leger. Maar niemand in Rusland die precies weet wat de letters betekenen.

Op de vlag bij de ingang van de school staan ook de letters Z en V, die in heel Rusland worden gebruikt als steunbetuiging aan het leger.

Leerlingen stellen zich op om het schoollied te zingen.

 

Op de Heilige Jekaterinaschool moet ook Vader Georgi het antwoord schuldig blijven. „Wij zeggen gewoon Za Veroe, ‘Voor het geloof’”, zegt hij, terwijl hij opkijkt naar de vlag. „De docenten kwamen ermee en ik vond het goed. Je moet kinderen opvoeden met ideeën. Zonder ideeën zijn we verloren.” Zijn lange, zwarte habijt wappert om hem heen terwijl hij een groep uitgelaten kinderen over het schoolplein naar de gymzaal dirigeert. Om zijn nek schittert een forse crucifix in de lentezon.

 

Vader Georgi, oprichter van de Heilige Jekaterinaschool.

De bebaarde priester is oprichter van de Russisch-orthodoxe school in het stadje Soedogda, gelegen in de regio Vladimir, 250 kilometer ten oosten van Moskou. Het twee verdiepingen tellende gebouw aan de Rode Straat bestaat grotendeels van donaties van kerkgangers. De school telt ruim honderd leerlingen in de leeftijd van zes tot en met zeventien.

Het is een populaire school, ieder jaar komt er een klas bij.

 

Vladimir met zijn prachtige kathedraal/klooster

Binnen rennen meisjes met donkerblauwe rokken en witte strikken de trappen op en af, jongens in blauw uniform smoezen bij de kapstokken. Dan klinkt uit de luidsprekers een lied dat het begin van de les aankondigt.

Vaderlandsliefde
Het geloof rukt al jaren op in het reguliere Russische onderwijs, maar strikt orthodoxe scholen zijn in Rusland in de minderheid. Ze moeten zich aan de onderwijswet houden, maar genieten verder redelijke vrijheid om hun lessen naar eigen inzicht in te delen. „Onze school is één grote familie”, lacht Polina Koelikova, de dochter van Vader Georgi, in haar kleine kantoor. Ze kent alle kinderen bij naam, zegt ze. Haar enkellange, paarse jurk ritselt wanneer ze de trappen afloopt naar de kantine, waar gehoofddoekte vrouwen in grote gamellen de lunch bereiden. „Onze kinderen zijn beter opgevoed dan op gewone scholen”, zegt ze. „Ze dragen een uniform en presteren beter. Wij geven vier uur Engelse les per week, waar maar twee uur verplicht is.

Daarom komen ouders graag bij ons.”
Behalve het geloof staat ook patriottisme hoog in het vaandel op de Jekaterina-school. En dat is zoals de Russische regering het voorschrijft. Twee jaar geleden tekende president Poetin een wet die ‘patriottisme’ als vak introduceerde.

Dit om bij kinderen een „gevoel van vaderlandsliefde en burgerschap” aan te wakkeren en respect voor „de herinnering aan de verdedigers van het Vaderland”, aldus de wet. 

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne worden Russische scholen zelfs actief ingezet om de overheidspropaganda te verspreiden.

Het narratief dus van een Rusland dat een rechtvaardige strijd voert tegen het ‘nazistische’ regime van Oekraïne, dat met hulp van het Westen Rusland zou hebben aangevallen.

Sinds kort verstrekt de overheid ook speciaal lesmateriaal aan scholen waarin de oorlog in Oekraïne wordt behandeld.

Duizenden Russische kinderen keken al naar het tv-programma ‘Verdedigers van de Vrede’. Daarin legt Sofia, een meisje van een jaar of acht met linten in haar vlechten, samen met een journalist en een historicus uit hoe het Westen de val van de Sovjet-Unie zou hebben aangegrepen om zijn macht uit te breiden ten koste van vreedzame burgers.

Oekraïne wordt in de video neergezet als moorddadige agressor, er vallen termen als ‘kernmacht’ en ‘verdeel en heers’.

Op 19 april, in Rusland de dag dat de ‘genocide van het Sovjetvolk door de nazi’s en hun helpers’ wordt herdacht, zei onderwijsminister Kravtsov dat geschiedenis vanaf de eerste klas verplicht wordt.

: Brieven voor soldaten van kinderen van de Heilige Jekaterinaschool.

‘Vijandelijke granaat’

Hoewel dit nieuwe lesmateriaal Soedogda nog niet heeft bereikt, is de oorlog op de school zeer aanwezig. „De kinderen stellen vragen, sommigen hebben familie in Oekraïne of aan het front”, zegt Polina Koelikova. Toen de kans zich voordeed om brieven te laten bezorgen bij in de Donbas gewond geraakte soldaten, greep de school die met beide handen aan, vertelt ze, terwijl ze de deur van de vijfde klas openzwaait.

Binnen zitten zo’n twintig kinderen geconcentreerd over hun bureau gebogen.

Aarzelend laat een kleine, donkerharige jongen in blauw uniform zien wat hij heeft geschreven. Op strakke, voorgetekende lijnen staat in keurig schoonschrift te lezen:

Dag, lieve beschermer van ons Vaderland! Mijn naam is Matvej, ik ben 11 jaar en ik woon in Soedogda.

Ik droom ervan om arts te worden en mensen beter te maken. Ik wens je een goede gezondheid en kracht om ons Vaderland te beschermen. En dat je maar snel beter mag worden en terug kunt keren naar je familie en geliefden. Dag lieve soldaat, veel succes!

Matvej heeft zijn brief versierd met een Russische vlag en een tank. De juf neemt de brieven, die naar een ziekenhuis in Moskou worden gestuurd, goedkeurend in ontvangst. Net als in de Tweede Wereldoorlog, toen er geen enveloppen waren, worden ze in een driehoek gevouwen.

De brieven zijn niet de enige inspanning van de school om de oorlog bespreekbaar te maken. In de zalmroze geschilderde, met papieren bloemen versierde gang, hebben leerlingen en docenten een galerij ingericht met portretten van gesneuvelde Russische soldaten.

Soldaten die in de Tweede Wereldoorlog vochten tegen de nazi’s uit Duitsland én zij die nu in Oekraïne vechten tegen de „nazi’s” die daar volgens Poetin heersen.

Dat daarbij duizenden onschuldige burgerslachtoffers vallen, is volgens de Russische regering nepnieuws en blijft op de Jekaterinaschool onvermeld.

„Scholen moeten kinderen beschermen tegen de destructieve invloed van desinformatie”, zei de Russische minister van Onderwijs, Sergej Kravtsov, eind maart.

Op een van de foto’s kijkt een jonge vrouw in legertenue de camera in. Het is Olga ‘Oletsjka’ Klimova, valt te lezen in de bijgevoegde tekst. De 34-jarige militair vocht in de regio rond Loehansk tegen de Oekraïners, werd geraakt door een „vijandelijke” granaat en stierf op de operatietafel. „Oletsjka, we hebben het je zo vaak gevraagd: waarom ga je naar die hel? Blijf toch thuis, bij je twee kinderen. Zij hebben hun moeder nodig!” Verderop in de tekst staat Olga’s antwoord. „Het is hier al acht jaar oorlog. Die klootzakken kennen geen genade, niet met kinderen en niet met ouderen. Waarom vermoorden ze ons? Omdat wij Russisch willen praten en met Rusland willen leven.”

Hoewel het Russisch in Oekraïne de laatste jaren aan banden is gelegd, is van een verbod op het spreken van de Russische taal geen sprake.

Vader Georgi vindt het conflict tussen twee orthodoxe, Slavische broedervolkeren een lastig onderwerp, vertelt hij op een bankje op het schoolplein. „Een religieuze oorlog was makkelijker uit te leggen geweest”, zegt hij nadenkend. Maar toch, hij hoort van vluchtelingen en collega’s verhalen over onderdrukking in Oekraïne en daar twijfelt hij niet aan.

„Alle mensen willen het goede, iedereen wil rechtvaardigheid. Maar rechtvaardigheid bestaat niet op deze aarde, het is een leugen.”


Daarom vindt hij het belangrijk dat kinderen een goed moreel kompas ontwikkelen, iets waar het „zondige” Westen wat hem betreft nog wat van kan leren. „Er komt veel goeds vandaan, technologie en iPhones enzo.

Maar het Westen lijdt onder moreel verval, de zonde heerst.” Dan klinkt zijn lach over het pleintje.

.„Gelukkig zijn onze Russische kinderen van nature immuun voor de zonde.”

 

voor veel meer aan de Oekraïne gerelateerde artikelen